Blog

Vergi Mevzuatında Kanuni Ve İdari Süreler

Vergi muamelelerinde süreler vergi kanunları ile belli edilir. Kanunda açıkça yazılı olmayan hallerde 15 günden aşağı olmamak şartıyla bu süreyi, tebliği yapacak olan idare belirler ve ilgiliye tebliğ eder.

213 sayılı Vergi Usul Kanununada idari sürelerin 15 günden aşağı olamayacağı belirtilmiştir. İdari süreler, genellikle mükelleflerin vergi daireleriyle ilişkilerinde kanu­ni süreler dışında kalan konularda idare tarafından kendilerine verilen düzenleyici sürelerdir.

Bir de dava açma süresi gibi hak düşürücü süreler vardır ki, bu süreler kaçırıldığında mükellef söz konusu hak­kını kaybeder.

Hukuk literatüründe süreler organik ve hukuki olmak üzere ikili bir sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır.

Sürelerin Organik Sınıflandırması:

Organik sınıflandırma, süreleri koyan devlet organına göre yapılır. Vergi yükümlüleri ve sorumluları kendi ara­larında ya da devletle sözleşme yaparak süreleri belirleme olanağına sahip değildir.

Vergi hukukunda süreler organik olarak yasal, idari ve yargısal olarak üçe ayrılır.

1. Kanuni (Yasal) Süreler

Vergi hukukunda süreler kural olarak vergilerin yasallığı ilkesi gereğince yasa ile belirlenir.

Yasal süreler, vergi kanunları ile konulmuş bulunan sürelerdir. Vergi ve harç beyannamelerinin verilme süreleri kanuni sürelere örnektir. Örneğin Gelir Vergisi Kanunu'nun 92. maddesine göre, bir takvim yılına ilişkin beyanna­menin ertesi yılın Şubat (basit usul için) veya Mart ayı (gerçek usul için) içinde verilmesi gerekmektedir. Verilmedi­ği takdirde mükellef re'sen tarhın sonuçlarına katlanmak durumundadır.

2. İdari Süreler

İdare tarafından belirlenen sürelerdir. Vergi yasaları vergilendirme sürecinin her aşamasında vergi yükümlüle­rinin ve sorumlularının tabi olacakları süreleri hükme bağlamamış, idareye bazen süre belirleme konusunda yetki vermiştir. İdari sürelerle ilgili genel hükme Vergi Usul Kanunu'nun 14. maddesinde yer verilmiştir. Kanunda açıkça yazılı olmayan hallerde 15 günden aşağı olmamak şartıyla bu süreyi, tebliğ yapacak olan idare belirler ve ilgiliye tebliğ eder' denmektedir. Bunun yanı sıra bu sürelerin yükümlülere ve sorumlulara tebliğ edilmeside, bu sürelerin konulmasının bir koşulu olarak öngörülmüştür.

İdari sürelerde vergi idaresi süreyi on beş günden aşağı olmamak üzere kendisi belirler. Vergi idaresi belirledi­ği idari süreyi mükellefe tebliğ ederek bildirmek zorundadır. Oysa kanuni sürelerde süre kendiliğinden işler ve mü­kellefe ayrıca tebliğ edilmez.

3. Yargısal Süreler

Vergi yargısı organı tarafından belirlenen sürelerdir. Vergi Usul Kanunu sadece kanuni ve idari süreleri belirt­miştir. Ancak vergi yargısını da düzenleyen İdari Yargılama Usul Kanunu'nda vergi yargısı organları tarafından da sürelerin belirlenebileceği öngörülmüştür. İYUK' un 16. maddesinde, idari davalarda ve vergi davalarında kural olarak davalının vereceği ikinci savunmaya karşı davacının cevap vermesi için bir süre verilir. Bu süre yargı orga­nı tarafından verileceğinden yargısal bir süredir. Yine Danıştay ve vergi mahkemeleri gerek gördükleri belgelerin sağlanması, bilirkişilere raporun hazırlanıp mahkemeye sunulması için ilgililere süre verebilmekte ve bu süreleri haklı nedenler bulunması halinde uzatabilmektedir.

Sürelerin Hukuki Niteliklerine Göre Sınıflandırması:

Bu sınıflandırmada, sürelere uyulması halinde doğacak hukuki sonuçlar ve uygulanacak yaptırımlar ölçüt alın­maktadır. Hukuki niteliklerine göre süreler hak düşürücü süreler, vergi ödevleri ile ilgili süreler, müsamaha süreleri, zamanaşımı süreleri ve düzenleyici süreler olmak üzere beşe ayrılmaktadır.

1. Hak Düşürücü Süreler:

Hak düşürücü süreler bir hakkın kullanılmasını belirli bir zaman ile sınırlandıran sürelerdir. Bu sürelere uyulma­dığı takdirde artık söz konusu haktan yararlanma olanağı ortadan kalkar.

Hak düşürücü süreler yasa ile belirlenen bir zaman noktasından itibaren işlemeye başlar ve yasa ile belirlenen bir anda sona ererler. Dava açma süreleri hak düşürücü sürelerdir. Vergi davası açılırken süre aşımı söz konusu olmuşsa, dava reddedilir.

2. Vergi Ödevleri İle İlgili Süreler:

Veri mükelleflerinin ve sorumlularının ödevleri ile ilgili sürelerdir. Bu süreler hukuki sonuçları bakımından hak düşürücü sürelere benzerler. Yasayla ve idare ya da yargı organlarınca saptanan bu süreler içinde belirli vergi ödevlerinin yapılması gerekmektedir. İşe başlamanın, işi bırakmanın bildirim süreleri bu kapsama girer. V.U.K' un 168. maddesine göre işi bırakanlar bunu vergi dairesine bir ay içinde bildirmek zorundadırlar. İşi bıraktıklarını bil­dirmeyen yükümlüler adına beyanname vermemeleri nedeniyle vergi idareleri re'sen vergi tarhına başvurabilirler.

3. Müsamaha Süreleri:

Vergi Usul Kanununda vergi yükümlü ve sorumlularının yararına olarak belirlenen sürelerdir. Pişmanlıktan ya­rarlanmadaki 15 günlük süre ve uzlaşmadan yararlanmadaki 30 günlük süre bu kapsamdadır.

4. Zamanaşımı Süreleri:

Tahakkuk ve tahsil zamanaşımı süreleri bu kapsamdadır. Zamanaşımı süresinin dolması, vergi idaresinin ver­gi alacağını tahakkuk ettirme ve tahsil edebilme yetkisini kaldıran bir nedendir.

5. Düzenleyici (Uyarıcı) Süreler:

Düzenleyici süreler idareler için belirlenen tebligat süreleri gibi sürelerdir. İdare ve yargı organlarının görevleri ile ilgili bazı işlemlerini belirli süreler içinde yapmaları amacıyla konulmuştur. V.U.K' un 132 maddesine göre "yok­lama fişlerinin birinci nüshası yoklama yapılan kişi veya yetkili adamına bırakılır. Bunlar bulunmazsa bilinen adre­sine 7 gün içinde posta ile gönderilir" denmektedir.

Düzenleyici sürelerin diğer sürelerden farkı yaptırımlarının olmamasıdır. Bu sürelere uyulmadığı taktirde ne ola­cağı yasada gösterilmemiştir. Bunların amacı idare ve yargı organlarının ihmaline engel olmaktır. Düzenleyici sü­relere uyulmaması esasa ilişkin bir şekil noksanı sayılmamaktadır.

Bursa Yeniay Avukatlık ve Hukuk Bürosu bugüne kadar vergi hukuku alanında vermiş olduğu hukuki danışmanlık hizmetleri ile müvekkillerini başarılı bir şekilde temsil etmiştir. Bursa avukat kadrosuyla vergi uyuşmazlıklarında sorun yaşayan kişilere Bursa vergi avukatı olarak destek sağlamaktadır.

Vergi hukuku alanına giren vergi uyuşmazlıklarının çözümünde Bursa vergi avukatı ve online avukat desteği için Yeniay Avukatlık ve Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ali YENİAY